Sinds een paar jaar ben ik steeds meer op de bres gaan staan voor het echt verduurzamen van de wereld om ons heen. In keuzes die ik dagelijks maak als kleding kopen, maar ook de grote investeringen in je auto of je woning verduurzamen. En ik heb al eens een artikel geschreven over de tweestrijd tussen zonnepanelen op daken of grote zonneparken om snelheid te maken.

De slag om het zonnepark

Met windmolens had ik me nooit echt beziggehouden. Ik kwam niet verder dan de stelling: het is de makkelijke oplossing voor een gemeente die moet verduurzamen om aan de rand van de gemeente grens een paar windmolens te zetten. En klaar is kees.

NIMBY (Not In My Back Yard)

En toen opeens lag er een plan voor windmolens in mijn eigen achtertuin, op 500 meter van onze woning zouden tien windmolens van 240 meter hoog moeten komen. De eerste reflex was dat ik er niets van mocht vinden, omdat ik voor duurzaamheid ben. En nog belangrijker, je mag niet tegen zijn vanwege NIMBY. Nimby wordt snel geroepen om te suggereren dat iemand alleen tegen is omdat het zijn of haar achtertuin betreft.

Echter heeft goed onderzoek en tijd me geleerd dat ik er wel degelijk wat van mag vinden en wellicht moet vinden. Want hoe duurzaam en gezond zijn windmolens eigenlijk?. Veel van de weerstand tegen windmolens blijkt niets met NIMBY te maken te hebben, schrijft ook het NRC op 5 januari van dit jaar.

https://www.nrc.nl/nieuws/2023/01/05/leefomgeving-participatie-niet-genoeg-a4153356

Nederland is te klein voor grote windmolens

Het lijkt tegenwoordig of je niet tegen windmolens mag zijn en toch durf ik als ‘duurzame rakker’ te stellen dat Nederland te klein is voor windmolens op land. Natuurlijk zijn er plekjes waar het zou kunnen, maar het grootste gedeelte van Nederland is gewoonweg ongeschikt. Toch is iedere gemeente in Nederland op zoek naar dat plekje waar het dan het minst schadelijk is. En dat blijkt vaak midden in het groen te zijn.

In Nederland vinden we het vrij normaal om windmolens van rond de tweehonderd meter hoog op 500-1000 meter van woningen te zetten, terwijl veel Europese landen normen hanteren van bijvoorbeeld tien keer de tiphoogte. Dus twee kilometer of meer. En die afstand is niet alleen vanwege een beetje geluidsoverlast of slagschaduw. We hebben het over de gezondheid van mensen. De laagfrequente trillingen en het niet kunnen slapen daardoor.

Dat we in Nederland zo dicht bij woningen mogen bouwen is best bijzonder te noemen. In deze uitzending van Zembla van december vorig jaar wordt goed beschreven hoe deze slechte afstandsnormen er tien jaar geleden door gemaneuvreerd zijn.

https://www.bnnvara.nl/zembla/artikelen/windmolenlawaai

Gelukkig lijkt het erop dat er begin volgend jaar nieuwe normen komen die beter zijn voor de gezondheid/het welzijn van de Nederlandse inwoners. Hoe die normen eruit gaan zien is nu nog gissen. Maar als ik de RES (regionale energie strategie) voor mijn gemeente moest opstellen, zou ik maar niet zo zwaar inzetten op de windmolen. Want Nederland is gewoon te klein.

Duurzame duurzaamheid

Naast de gevolgen voor de gezondheid kwam ik erachter dat windmolens minder duurzaam zijn als vaak geschetst wordt. Dan doel ik op de enorme (CO2) last op de aarde die vrijkomt door de productie van de immense bouwwerken. Maar denk ook aan het transport, veel van de windmolens worden in China gefabriceerd en die grote buizen met lucht worden vervolgens onze kant op gevaren. Om een windmolen van boven de tweehonderd meter rechtop te houden is een flinke partij beton nodig. En dan staat de molen alleen nog maar.

Zoals ik eerder stelde komen ze vaak in het groen te staan. De bouw van een molen neemt nogal wat ruimte in beslag. Een flinke weg erheen, een grote parkeerplaats voor de immense kraan. De broedende- en langs vliegende vogels maken wel dat ze wegkomen.

Als laatste blijken ook de windmolens nog een behoorlijke uitdaging voor het net te zijn, omdat ze nogal variëren in de productie. Kortom: het is te makkelijk om te redeneren dat windmolens een duurzame oplossing zijn.

Het kan wel! Maar wat dan wel?

Lekker makkelijk om tegen windmolens te zijn natuurlijk, maar hoe dan wel? Ik besef me dat geen van onderstaande oplossingen onze volledige energietransitie gaat oplossen. Maar dat doen windmolens zeker niet. We zullen het in de mix van veel verschillende oplossingen moeten vinden. Waarbij het besparen van energie een hele belangrijke is. Zowel in de industrie als in woningen kan veel bespaard worden.

Uiteindelijk blijven we energie nodig hebben en zullen we dat duurzaam op moeten wekken. Allereerst vind ik dat alle daken van woningen en bedrijfspanden vol gelegd kunnen worden met zonnepanelen. En geen smoesjes over verzekering, constructie en netcongestie. Dat is op te lossen.

Daarnaast zou ik zo snel mogelijk alle parkeerplaatsen bij supermarkten, stadions enz. voorzien van carports met zonnepanelen. Zo kun je droog en in de schaduw je boodschappen in je auto doen en ziet het Nederlandse publiek wat zonnepanelen kunnen brengen. En de opgewekte energie kan rechtstreeks de auto’s in. Hetzelfde geldt voor geluidswallen, infrastructuur enz.

Een ander interessant alternatief vind ik de monovergisten van bijvoorbeeld koeienmest. Dit proces zorgt namelijk voor een forse reductie in de stikstof uitstoot op de boerderij, en levert een aanzienlijke hoeveelheid groengas op aardgaskwaliteit. En tegenwoordig hoeven we daarvoor niet meer de mest te verplaatsen naar de machine. Maar kan iedere boerderij zijn eigen vergister hebben waarvandaan het gas getransporteerd kan worden. 

In sommige gevallen is geothermie een oplossing en ook kernenergie zal op verschillende plekken een oplossing kunnen bieden. En uiteraard ook daar zitten nadelen aan. Maar die zitten zeker ook aan windmolens en ook aan fossiele brandstoffen.

Het belangrijkste is dat we integraal en met elkaar kijken. Hoeveel energie wordt er niet in de industrie verspild die we iets verderop in een woonwijk zouden kunnen gebruiken. Maar betrek ook de burger, de ondernemers en alle relevante partijen bij het vinden van oplossingen. Want wat je wil is een gedragen energietransitie. En dat kan gewoon.